تأثیرسناریوهای مختلف مدیریت کاربری اراضی بر میزان فرسایش خاک با مدل USLE در حوضه کلیبرچای

فرسایش­ خاک یکی از مشکلات محیطی است ­که تهدیدی برای منابع طبیعی، کشاورزی و محیط زیست به‌شمار می‌رود. اطلاعات زمانی و مکانی فرسایش خاک در اقدامات مدیریتی، کنترل فرسایش و مدیریت حوزه­های­­ آبخیز نقش مؤثری دارد. امروزه عدم استفاده صحیح از اراضی و تغییر کاربری اراضی از قبیل تبدیل جنگل‌ها و مراتع به اراضی کشاورزی؛ چرای­مفرط؛ و شخم در شیب‌های تند باعث افزایش میزان فرسایش خاک و رسوب شده است. کاربری‌های مختلف اراضی مقادیر متفاوت فرسایش را ایجاد می‌کنند و مدیریت اراضی نقش به‌سزایی در جلوگیری از فرسایش خاک دارد. در مطالعه حاضر، هدف برآورد میزان فرسایش خاک در کاربری‌های مختلف در وضعیت فعلی و پیش‌بینی فرسایش در دو سناریوی ­اصلی می‌باشد که هر سناریوی اصلی شامل سه سناریوی فرعی (50،25 و 75 درصد سطح)­ تغییر کاربری اراضی در حوزه آبخیز کلیبرچای استان آذربایجان شرقی با مساحت 452 کیلومترمربع می‌باشد. برای پیش‌بینی موارد ذکر شده با استفاده از معادله جهانی هدررفت خاک (USLE) درچارچوب سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و با به‌کارگیری تصویر ماهواره‌ای Landsat5 سال2011 و سنجنده TM، نقشه کاربری با استفاده از نرم‌افزار ENVI4.3 تهیه شد. پس از تهیه عوامل مدل USLE شامل R،K ،LS ،C  وP مدل اجرا شد و مقادیر متوسط هر کدام از فاکتورها محاسبه و از حاصل‌ضرب آن‌ها نقشه فرسایش خاک تهیه گردید. براساس نتایج به‎دست آمده، متوسط فرسایش خاک در کاربری فعلی3/12 تن درهکتار در سال برآورد گردید. همچنین کم‌ترین و بیش‌ترین مقدار متوسط فرسایش خاک در سناریوی تبدیل مرتع طبیعی به پوشش درختی و سناریوی تبدیل مرتع طبیعی به دیمزار به‌ترتیب03/9 و 43/15 تن در هکتار در سال برآورد شد.